بررسی تأثیر ساختار نظام بهره برداری در تخریب مراتع

بیش از نیمی از مساحت ایران را مراتع تشکیل می دهد. بررسی ها نشان می دهند که بسیاری از مراتع کشور به علت تخریب بیش از حد با بحرانی عمیق مواجه شده اند. به نظر می رسد بدون اصلاح نظام بهره-برداری نمی توان مشکلات مربوط به تخریب مراتع را حل نمود. این تحقیق عوامل موثر بر میزان تخریب مراتع را بررسی و در چارچوب نظام بهره برداری مشاع در زمینه تخریب مراتع عوامل موثر را مسئله یابی کرده است. این تحقیق از نوع توصیفی – همبستگی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. بدین منظور پرسشنامه ای تهیه و تدوین گردید و روایی آن در سطح 85 درصد تایید شد. جامعه آماری تحقیق حاضر، بهره برداران سامان های عرفی مراتع ییلاقی لوس و لوس کوه، موناسرا، یاخلی و گاوسراچال شهرستان نوشهر می باشند. با استفاده از فرمول کوکران 37 بهره بردار به روش تصادفی- طبقه بندی انتخاب شد. بعد از جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه، داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار های آماری نظیر spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین متغیرهای تعداد دام، تعداد بهره بردار با تخریب مراتع رابطه معنی داری وجود دارد. در مقابل نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین سهم بهره برداران از محدوده های عرفی با تخریب مراتع رابطه معنی داری وجود ندارد. نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن نشان می دهد که بین نوع حقوق عرفی در نحوه بهره برداری با تخریب مراتع رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون کروسکال- والیس نشان می دهد که از بین ویژگی فردی بهره برداران تنها میزان تحصیلات با تخریب مرتع اختلاف معنی داری داشته است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین تقویم چرایی منطقه با میزان تخریب مراتع رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. به منظور آگاهی از اهمیت و اولویت میزان تخریب مراتع در سامان های عرفی مورد مطالعه از آزمون کروسکال- والیس استفاده گردید که مراتع یاخلی نسبت به سایر مراتع بیشترین تخریب را دارد.